Najczęstsze błędy w eksploatacji systemów...

Systemy wentylacji pożarowej w obiektach biurowych stanowią kluczowy element ochrony życia i zdrowia użytkowników budynku w sytuacji wystąpienia pożaru. Ich podstawowym zadaniem jest kontrolowane usuwanie dymu i gorących gazów pożarowych, a także zapewnienie warunków do ewakuacji oraz prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych przez służby. Jednak nawet najlepiej zaprojektowane instalacje mogą okazać się nieskuteczne, jeśli nie są właściwie eksploatowane. Poniżej przedstawiamy najczęstsze błędy w użytkowaniu i utrzymaniu systemów wentylacji pożarowej w biurowcach oraz ich potencjalne konsekwencje.

1. Brak regularnych przeglądów technicznych i konserwacji
Zaniedbywanie obowiązkowych przeglądów technicznych systemów oddymiania stanowi jeden z najpoważniejszych problemów eksploatacyjnych. Zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz rozporządzeniem w sprawie ochrony przeciwpożarowej, elementy instalacji powinny być regularnie sprawdzane pod względem:
- sprawności technicznej klap oddymiających,
- działania wentylatorów pożarowych,
- poprawności otwierania klap napowietrzających,
- stanu przewodów oddymiających (w tym ich odporności ogniowej),
- poprawnego działania automatyki.
Zaniedbania mogą prowadzić do opóźnionej reakcji systemu w przypadku pożaru, a w skrajnych sytuacjach – do całkowitego braku działania oddymiania, co stwarza poważne zagrożenie dla użytkowników budynku.

2. Nieprawidłowe testy funkcjonalne lub ich brak
Systemy wentylacji pożarowej wymagają okresowego uruchamiania w warunkach kontrolowanych, by potwierdzić ich zdolność do zadziałania w sytuacji zagrożenia. Często spotykanym błędem jest:
- przeprowadzanie jedynie testów automatyki (SSP), bez sprawdzenia działania urządzeń wykonawczych,
- brak symulacji warunków pożaru (np. otwarcia klap dymowych, pracy wentylatorów pod obciążeniem),
- nieuwzględnianie testów w harmonogramie rocznym.
Regularne testy funkcjonalne są kluczowe dla zachowania gotowości systemu. Ich brak uniemożliwia wykrycie potencjalnych usterek lub błędnej konfiguracji systemu.

3. Zamiana elementów systemu bez uzgodnień z rzeczoznawcą
Wymiana urządzeń takich jak wentylatory, centrale sterujące, siłowniki klap czy automatykę bez zachowania zgodności z pierwotnym projektem i uzgodnieniami rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych to częsty błąd.
Zmiana parametrów (np. wydajności wentylatora, czasu otwierania klapy) może zaburzyć bilans ciśnień w strefie oddymianej, a co za tym idzie – skuteczność całego systemu.

4. Niewłaściwe użytkowanie pomieszczeń technicznych
Pomieszczenia, w których zlokalizowane są urządzenia wentylacji pożarowej, często bywają wykorzystywane jako magazyny lub schowki. Może to prowadzić do:
- ograniczenia dostępu serwisowego,
- zasłonięcia czujników i sterowników,
- zwiększenia ryzyka pożaru w strefie urządzeń kluczowych.
Zgodnie z przepisami przeciwpożarowymi, przestrzeń wokół urządzeń pożarowych powinna być wolna od przeszkód i dostępna w każdej chwili.

5. Brak aktualnej dokumentacji technicznej systemu
Dokumentacja techniczna, zawierająca projekt wykonawczy, instrukcję użytkowania, schematy instalacji oraz protokoły odbiorowe i przeglądowe, często nie jest aktualizowana w trakcie eksploatacji budynku. Prowadzi to do:
- trudności w identyfikacji rozmieszczenia elementów systemu,
- błędnych diagnoz podczas awarii,
- niezgodności z aktualnym stanem faktycznym po modernizacjach.
Brak dokumentacji uniemożliwia również prawidłowe przeprowadzenie audytów i odbiorów technicznych przez służby kontrolne (np. PSP).

6. Zaburzanie pracy systemu przez inne instalacje
Niekiedy w trakcie modernizacji biura lub zmiany jego aranżacji instalacje wentylacji bytowej, HVAC, instalacje elektryczne lub teletechniczne zostają poprowadzone w sposób kolizyjny z kanałami wentylacji pożarowej. Może to powodować:
- ograniczenie przepływu powietrza w kanałach oddymiających,
- zakłócenia pracy czujników i klap,
- trudności w serwisie lub uszkodzenia mechaniczne.
Każda ingerencja w przestrzeń techniczną powinna być wcześniej uzgodniona z osobą odpowiedzialną za nadzór nad systemami pożarowymi w obiekcie.

7. Nieprzeszkolony personel techniczny
Brak przeszkolenia służb utrzymania technicznego budynku z zakresu obsługi systemów wentylacji pożarowej to kolejny istotny problem. Błędy personelu mogą prowadzić do:
- niezamierzonego wyłączenia elementów systemu (np. poprzez BMS),
- błędnej reakcji podczas alarmu,
- niewłaściwego reagowania w sytuacji awaryjnej.
Szkolenia okresowe oraz znajomość instrukcji obsługi systemu oddymiania powinny być standardem w każdej firmie zarządzającej biurowcem.

8. Dezaktywacja systemu w wyniku fałszywych alarmów
Fałszywe alarmy pożarowe mogą skutkować uruchomieniem wentylatorów oddymiających, otwarciem klap i wstrzymaniem pracy systemów HVAC. W celu "ochrony komfortu najemców", administratorzy budynku mogą podejmować decyzje o czasowym dezaktywowaniu systemów pożarowych.
To poważny błąd eksploatacyjny – systemy wentylacji pożarowej powinny być stale gotowe do działania, a problem fałszywych alarmów należy rozwiązywać poprzez serwis systemu sygnalizacji pożaru, a nie poprzez wyłączanie zabezpieczeń.

Skuteczność systemów wentylacji pożarowej w biurowcach zależy nie tylko od poprawnego projektu i montażu, lecz przede wszystkim od właściwej eksploatacji i nadzoru. Błędy, takie jak brak przeglądów, nieprawidłowe testy czy nieuprawnione modyfikacje, mogą mieć bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ludzi oraz skuteczność ewakuacji. Właściwe zarządzanie systemami oddymiania, oparte na aktualnej dokumentacji, przeszkoleniu personelu oraz współpracy z rzeczoznawcami, powinno być priorytetem dla każdego zarządcy obiektu biurowego.