Bezpieczeństwo pożarowe stadionu
Bezpieczeństwo przeciwpożarowe stadionów często wynika z doświadczeń z tragicznych wydarzeń. Przykładem tego jest katastrofa piłkarska na Hillsborough w Wielkiej Brytanii z 1989 roku, gdzie zginęło 96 fanów Liverpoolu. Ta tragedia ukazała, jak niewłaściwe zarządzanie tłumem i kontrola policyjna mogą prowadzić do katastrofy. Raport Taylora, który powstał po tej tragedii, wprowadził radykalne zmiany, dzięki którym stadiony stały się znacznie bezpieczniejsze.
Tragedie takie jak ta w Hillsborough nie były jednak pierwsze. Już wcześniej, w 1971 roku, na stadionie Ibrox w Szkocji zginęło 66 kibiców Glasgow Rangers, a ponad 200 zostało rannych w wyniku zmiażdżenia na klatce schodowej. W 1902 roku, również na Ibrox, zawalił się drewniany taras podczas międzynarodowego meczu, zabijając 26 osób.
Obecnie kluczowym elementem projektowania stadionów jest bezpieczeństwo publiczności. Obejmuje to zarówno odpowiednio zaprojektowane wejścia i wyjścia, które są w stanie obsłużyć duże liczby ludzi, jak i plany na wypadek poważnych incydentów (MIP), które uwzględniają wszelkie ewentualności. Nowoczesne stadiony są budowane z ognioodpornego betonu, stali i szkła, aby zminimalizować ryzyko pożaru.
Tragiczne wydarzenia, takie jak pożar na stadionie Bradford City w 1985 roku, w którym zginęło 56 osób, a około 265 zostało rannych, również miały wpływ na obecne standardy bezpieczeństwa. Pożar ten, prawdopodobnie spowodowany przez papierosa lub zapałkę, szybko rozprzestrzenił się na całą konstrukcję. Ludzie musieli rozbijać zamknięte wyjścia, aby uciec. Raport Popplewella po tej tragedii wprowadził nowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa na stadionach w całym kraju.
Mimo że nowoczesne stadiony są bardzo bezpieczne, pożary wciąż się zdarzają. Pod koniec ubiegłego roku na stadionie Emirates w północnym Londynie, gdzie gra drużyna Arsenal, doszło do poważnego pożaru, który wymagał interwencji 20 strażaków, aby opanować sytuację.
Główne przepisy dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego na stadionach w Wielkiej Brytanii to Rozporządzenie w sprawie reformy przepisów (bezpieczeństwo przeciwpożarowe) z 2005 roku. Zgodnie z nim, kluby są zobowiązane do planowania, organizowania, kontrolowania, monitorowania i przeglądania niezbędnych środków zapobiegawczych i ochronnych, a także do rejestrowania tych ustaleń na piśmie. W Szkocji obowiązują przepisy Fire (Scotland) Act 2005 oraz Fire Safety (Scotland) Rules 2006.
UEFA (Unia Europejskich Związków Piłki Nożnej) również oferuje wytyczne dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego, podkreślając wnioski wyciągnięte z przeszłych katastrof na stadionach związanych z pożarami. Zaleca stosowanie aktywnych środków, takich jak gaśnice i instalacje tryskaczowe, oraz pasywnych środków, takich jak wydzielenie stref pożarowych i drzwi przeciwpożarowe. Te pasywne środki, wraz z niezależnymi testami na ogień i dym, są kluczowe, co podkreśla specjalistyczny charakter i międzynarodowy kontekst rynku oszkleń stalowych.
Najważniejszą lekcją dla projektantów jest nie tylko wdrażanie pasywnych i aktywnych systemów przeciwpożarowych, ale także ocena wytrzymałości całego stadionu lub budynku na pożar. W przypadku elementów przeszklonych oznacza to analizę poziomu szczelności, jaki zapewnia szkło, oraz jego kompatybilność z systemami ramowymi. Te poziomy izolacji są niezbędne na stadionie, gdzie znajduje się duża liczba osób na ograniczonej przestrzeni i gdzie w razie pożaru mogą nie przestrzegać odpowiednich procedur ewakuacyjnych. Modele ewakuacji, oparte na narzędziach inżynierskich i obliczeniowych, często nie odzwierciedlają zmiennej natury ludzkich reakcji.
Modelowanie komputerowe i rzeczywiste zachowania ludzkie różnią się w momencie uruchomienia alarmu pożarowego. Projektanci systemów bezpieczeństwa mogą zakładać, że ludzie natychmiast skierują się do wyznaczonych wyjść przeciwpożarowych. W rzeczywistości jednak, psychologia człowieka często prowadzi do opóźnień w reakcji, gdyż wiele osób może uznać alarm za fałszywy lub czekać na dalsze instrukcje od autorytetów.
Wyzwania ewakuacji stadionów
Ewakuację stadionów dodatkowo utrudnia fakt, że ludzie często kończą to, co zaczęli robić, zanim zdecydują się opuścić budynek. Na przykład, jeśli ktoś kupuje jedzenie w hali, prawdopodobnie dokończy zakup, zanim podejmie decyzję o ewakuacji. Przykładem tego zachowania, choć niezwiązanym bezpośrednio ze stadionem, jest pożar stacji kolejowej Kings Cross w Londynie w 1987 roku, w którym zginęło 31 osób. Podczas tej tragedii wielu pasażerów przeszło przez węże strażackie, aby dostać się do wind prowadzących na perony, ignorując niebezpieczeństwo.
Na stadionach kibice często chcą ponownie spotkać się z członkami rodziny lub przyjaciółmi przed ewakuacją. Jeśli ktoś z rodziny jest poza swoim miejscem – na przykład kupując jedzenie – często wraca, aby znaleźć innych członków grupy, zanim podejmie decyzję o ewakuacji. Takie zachowania powodują opóźnienia w ewakuacji, które muszą być uwzględnione w projektowaniu stadionów i procedurach ewakuacyjnych. Badania pokazują, że aż dwie trzecie czasu potrzebnego na ewakuację po włączeniu alarmu to tzw. czas uruchomienia – czas stracony na szukanie dodatkowych informacji lub nietraktowanie alarmu poważnie.
Stadiony mają tę zaletę, że dysponują systemami nagłośnieniowymi i tablicami wyników, na których można zamieszczać informacje. Jednak ludzka psychika również odgrywa tu rolę, dlatego bierne środki przeciwpożarowe zastosowane w projektach stadionów muszą uwzględniać opóźnienia w ewakuacji. Nowoczesne systemy przeszkleń stalowych, które mogą zapewnić do 120 minut ochrony przed rozprzestrzenianiem się ognia, dymu i toksycznych gazów, stały się integralną częścią nowoczesnych stadionów. Dzięki nim ludzie mają więcej czasu na ewakuację, a drogi ewakuacyjne są chronione. Jest to szczególnie ważne dla osób starszych, chorych lub niepełnosprawnych, które potrzebują więcej czasu na ewakuację.
Bezpieczeństwo przeciwpożarowe na stadionach ewoluowało na przestrzeni lat dzięki naukom wyciągniętym z tragicznych wydarzeń. Wdrożenie zaawansowanych środków ochrony, zarówno pasywnych, jak i aktywnych, oraz zrozumienie ludzkich zachowań w sytuacjach kryzysowych, jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa tysięcy kibiców. Nowoczesne technologie i przemyślane projekty infrastrukturalne odgrywają fundamentalną rolę w minimalizowaniu ryzyka i zapewnieniu, że współczesne stadiony są miejscami bezpiecznymi dla wszystkich odwiedzających. Bez względu na to, jak dobrze przygotowany jest stadion, świadomość i gotowość na ewentualne zagrożenia pozostają nieodzownym elementem bezpieczeństwa publicznego.
